13 grudnia 1981 roku, na wniosek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego – tymczasowego i niekonstytucyjnego organu władzy, na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wprowadzono stan wojenny. Tym sposobem reżim komunistyczny uderzył w NSZZ „Solidarność” i skupioną wokół związku opozycję, chcąc ratować system. Rozpoczęły się tym samym jedne z najdramatyczniejszych wydarzeń w powojennej historii Polski.

Zobacz zdjęcia!!!

Przeciwko społeczeństwu użyto całej siły komunistycznego państwa: tysięcy żołnierzy, milicjantów i funkcjonariuszy SB; na ulice miast wyjechały czołgi i transportery opancerzone, a wszystko po to, by zasiać strach w oczach zwykłych ludzi. Już pierwszej nocy stanu wojennego zajęto siedziby ogólnopolskich i regionalnych władz „Solidarności” oraz internowano niemal 3 tys. osób, głównie działaczy „Solidarności” i innych niezależnych organizacji.

Zakazano strajków, manifestacji i wszelkich akcji protestacyjnych. Wprowadzona została godzina milicyjna od 22.00 do 6.00. Setki zakładów zmilitaryzowano, zapowiadając, iż strajk w nich równoważny jest dezercji, a więc grozi zań kara śmierci. Przerwano łączność telefoniczną, wszystkie przesyłki pocztowe objęła cenzura. Zamknięte zostały granice, bez specjalnej przepustki nie można było także opuścić miejsca zamieszkania. Zawieszono działalność organizacji społecznych, związków zawodowych, wydawanie prasy. Na kilka tygodni zawieszono także pracę uczelni wyższych i lekcje w szkołach.

Nadawano tylko jeden program telewizyjny i radiowy, z którego szedł jedyny słuszny przekaz – o konieczności i słuszności podjętych działań, które nastąpiły w chwili ostatecznego zagrożenia. Jednocześnie ekipa Jaruzelskiego usiłowała zbudować obraz, w którym realizujący własne interesy przywódcy „Solidarności” pogrążali kraj w chaosie, podczas gdy zorientowana na interes narodowy partia rządząca starała się ratować państwo. Ponieważ samo pojęcie „stan wojenny” nie było znane (wcześniej mówiono o stanie wyjątkowym), wiele osób interpretowało jego wprowadzenie jako oznakę wybuchu wojny. Wkrótce okazało się, że rzeczywiście trwa wojna – z własnym narodem.

Przypadająca w tym roku szkolnym 40 rocznica wydarzeń grudniowych stała się dla społeczności naszego liceum okazją do zgłębienia tematyki tego jakże trudnego dla Polski i Polaków okresu oraz zainspirowała nas do stworzenia Archiwum PRL – pierwszej w Polsce Szkolnej Izby Pamięci poświęconej czasom 1944-1989.

V Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza zostało również gospodarzem I Powiatowego Konkursu Historyczno-Filmowego pt.”Najnowsza Historia Polski obrazem i słowem pisana” cykl 1: „40-lecie wprowadzenia stanu wojennego w Polsce we wspomnieniach mieszkańców Częstochowy i regionu”, nad którym patronat objęli: Poseł na Sejm RP Szymon Giżyński, Prezydent Miasta Częstochowy Krzysztof Matyjaszczyk, Instytut Pamięci Narodowej oddział w Katowicach oraz Zarząd Regionu Częstochowskiego NSZZ „Solidarność”.

Autorami konkursu byli dr Iwona Wołyniec, mgr Radosław Budzynowski i mgr Jarosław Sobkowski, a jego głównym celem było zachęcenie młodzieży do podejmowania samodzielnych poszukiwań badawczych związanych z najnowszą historią Polski, popularyzacja wśród młodzieży wiedzy z okresu stanu wojennego oraz upowszechnianie wspomnień i relacji uczestników stanu wojennego.

W czwartek, 9 grudnia 2021 r., odbyły się w murach naszego liceum uroczystości związane z wydarzeniami Grudnia’81. Rozpoczęły się one odśpiewaniem hymnu państwowego z udziałem sztandaru szkoły. Następnie głos zabrała Dyrektor V LO im. A. Mickiewicza w Częstochowie mgr Małgorzata Witek, która w imieniu całej społeczności V LO przywitała wszystkich zgromadzonych gości: panią Grażynę Matyszczak – Dyrektora Biura Poselskiego Posła na Sejm RP Szymona Giżyńskiego, panią Alicję Janowską – Dyrektora Delegatury Kuratorium Oświaty w Częstochowie, pana Rafała Piotrowskiego – Naczelnika Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Częstochowy, panią Katarzynę Milik – pełnomocnika dziekana Wydziału Humanistycznego UJD ds. kierunku Historia, panią Dorotę Kaczmarek – zastępcę Przewodniczącego Zarządu Regionu Częstochowskiego NSZZ „Solidarność” i Przewodniczącą Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania, pana Jarosława Kapsę – częstochowskiego działacza i opozycjonistę, członków Koła „Wolności” działającego w latach 80-tych przy V LO, dyrektorów szkół podstawowych i ponadpodstawowych z Częstochowy, laureatów konkursu wraz z opiekunami, przedstawicieli Rady Rodziców V LO, przedstawicieli prasy, radia i telewizji oraz nauczycieli i młodzież V LO.

Tuż po wyprowadzeniu sztandaru rozpoczął się montaż słowno-muzyczny pt. „Chcemy pamiętać…” w wykonaniu Amatorskiego Teatru Szkolnego V LO pod opieką pań: mgr Eweliny Aleksandrowicz i mgr Danuty Zielińskiej. Montaż poświęcony 40 rocznicy wprowadzenia stanu wojennego, przeplatany był piosenkami z tego okresu, w wykonaniu uczniów naszej szkoły pod opieką pana mgra Jana Głowackiego.

Następnie zabrała głos pani dr Iwona Wołyniec, która przedstawiła główne założenia organizowanego przez nasze liceum I Powiatowego Konkursu Historyczno-Filmowego pt.”Najnowsza Historia Polski obrazem i słowem pisana” cykl 1: „40-lecie wprowadzenia stanu wojennego w Polsce we wspomnieniach mieszkańców Częstochowy i regionu”. Podsumowując wyniki konkursu podkreśliła niezwykłe zaangażowanie młodzieży w docieraniu do świadków wydarzeń stanu wojennego, dojrzałość w formułowaniu pytań, dociekliwość badawczą i oczywiście umiejętności posługiwania się technologią informacyjną. Następnie poprosiła zaproszonych gości, którzy objęli patronat nad konkursem, o wręczenie dyplomów i nagród laureatom poszczególnych kategorii oraz podziękowań dla opiekunów. Goście obejrzeli również fragmenty nagrodzonych filmów.

Tuż po niej głos zabrał pan mgr Jarosław Sobkowski, który przybliżył zaproszonym gościom ideę, która przyświecała historykom V LO podczas tworzenia Projektu Archiwum PRL. Projekt ten skierowany jest do uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Obejmuje lekcje muzealne, projekcje filmów Krzysztofa Kasprzaka opowiadające o Częstochowie w latach 50-80 oraz spotkania z lokalnymi działaczami opozycji antykomunistycznej. Opowiedział również o zgromadzonych w Archiwum PRL eksponatach, które z wielką starannością i pieczołowitością udało się zebrać i zgrupować tak, by tworzyły jedną, niezwykle spójną, a zarazem klimatyczną przestrzeń, oddającą historyczny charakter minionej epoki.

Po zakończonej części artystycznej goście udali się w stronę Archiwum PRL. Tam nastąpiło symboliczne przecięcie wstęgi przez panią Dyrektor Małgorzatę Witek i Naczelnika Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Częstochowy pana Rafała Piotrowskiego. Gości po Archiwum PRL oprowadzali: pan Jarosław Kapsa – częstochowski działacz i opozycjonista oraz nauczyciel historii V LO pan mgr Jarosław Sobkowski – pomysłodawca projektu.

dr Iwona Wołyniec

Piszą, mówię o nas w mediach...

https://www.czestochowa.pl/stan-wojenny-pamietamy-13-grudnia-1981  [dostęp: 13 grudnia 2021]

Źródło: Urząd Miasta Częstochowy

https://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/7,48725,27895492,w-czestochowskim-mickiewiczu-mozna-poczuc-atmosfere-prl-u.html [dostęp: 10 grudnia 2021]

Źródło: Wyborcza.pl Częstochowa

https://zycieczestochowy.pl/czestochowscy-uczniowie-pamietaja-o-rocznicy-wprowadzenia-stanu-wojennego/ [dostęp: 14.12.2021]

Źródło: Życie Częstochowy i Powiatu

http://www.tvorion.pl/archiwum-prl-w-v-lo/ [dostęp: 10 grudnia 2021]

Źródło: Telewizja Orion w Częstochowie

https://www.radio.katowice.pl/zobacz,58505,Wystawa-Archiwum-PRL-w-czestochowskim-liceum.html [dostęp: 9.12.2021]

Źródło: Radio Katowice

fot. Natanael Brewczyński (1b)

fot. Mikołaj Sikorski (2a)

Opis alternatywny: zdjęcia z przebiegu uroczystości związanych z obchodami 40 rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Polsce